Η υπόθεση της Λέρου συγκλόνισε το πανελλήνιο. Οι καταθέσεις των δύο γονέων που κακοποιούσαν σεξουαλικά τα παιδιά τους για χρόνια σοκάρουν.
Οι κυνικές ομολογίες τους στους αστυνομικούς προκαλούν οργή. Ωστόσο, αυτή δεν είναι η πρώτη υπόθεση τέτοιου είδους που βλέπει το φως της δημοσιότητας, αν και σύμφωνα με τους ειδικούς η ελληνική κοινωνία συνεχίζει να κρατά τα στόματα κλειστά γύρω από τις τέτοιες καταστάσεις. Και στη Λέρο, άλλωστε, όπως όλα δείχνουν πολλοί ήταν αυτοί που γνώριζαν ή είχαν τουλάχιστον υποψίες.
«Δυστυχώς τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας για το φαινόμενο της κακοποίησης στη χώρα μας είναι πολύ περιορισμένα, καθώς δεν υπάρχει ένα εθνικό σύστημα καταγραφής των περιστατικών», λέει μιλώντας στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η διοικητική διευθύντρια της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης κατά της κακοποίησης των παιδιών «ΕΛΙΖΑ», Αφροδίτη Στάθη και προσθέτει: «Οι ιστορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας αποτελούν μονάχα την κορυφή του παγόβουνου. Η κακοποίηση, ακόμα και στις μέρες μας παραμένει μία καλά κρυμμένη παθογένεια της κοινωνίας, μία υπόθεση “ταμπού”».
Σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία, όπως λέει η κ. Στάθη, ένα στα πέντε παιδιά (0-18 ετών) θα βιώσει στη ζωή του τουλάχιστον ένα περιστατικό σεξουαλικής βίας, με ένα μεγάλο ποσοστό περιστατικών να μην αναφέρεται ποτέ στις υπηρεσίες προστασίας. «Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σώσει τη ζωή ενός παιδιού, ιδιαίτερα των παιδιών κάτω των 4 ετών που διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο θανάτου ή αναπηρίας από σωματική κακοποίηση. Ωστόσο, εκτιμάται ότι 9 στις 10 περιπτώσεις δεν αναφέρονται ποτέ και παραμένουν χωρίς διάγνωση και αντιμετώπιση», τονίζει.
Η κ. Στάθη σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ότι «είναι βασικό να επισημανθεί πως δεν υπάρχει ένα προφίλ δράστη, όπως λάθος πολλοί ίσως πιστεύουμε. Ο δράστης μπορεί να είναι άντρας ή γυναίκα, εμφανίσιμος ή όχι, από οποιαδήποτε περιοχή και κοινωνική τάξη. Δεν είναι ο άγνωστος που παραμονεύει στο πάρκο. Είναι κάποιος που συχνά αναπτύσσει στενή σχέση εμπιστοσύνης με το θύμα, σχέση εξάρτησης και υπακοής. Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η εκπαίδευση όλων αυτών που εμπλέκονται στην αλυσίδα προστασίας των παιδιών. Γιατί τα παιδιά πολλές φορές “φωνάζουν”, χωρίς να μιλάνε. Κάποιος λοιπόν θα πρέπει να τα ακούσει και να τα προστατεύσει».
Και στην περίπτωση που αποκαλυφθούν τέτοιες υποθέσεις, η ίαση των παιδιών που βιώνουν τον τρόμο είναι πολύ δύσκολη. «H φροντίδα των θυμάτων αφορά τη θεραπεία του τραύματος. Η θεραπεία ενέχει ένα αμιγώς ιατρικό κομμάτι, τη σωματική δηλαδή αποκατάσταση, αλλά και ένα ψυχολογικό κομμάτι. Η ψυχική θεραπεία του παιδιού πολύ συχνά θα πρέπει να πραγματοποιείται ταυτόχρονα με αυτή της οικογένειάς του ή του άμεσου περιβάλλοντός του», τονίζει η διευθύντρια του ΕΛΙΖΑ.
Σε περίπτωση που κριθεί ακατάλληλο το περιβάλλον και μέσω εισαγγελικής παραγγελίας το παιδί απομακρυνθεί, τότε με τη συμβολή των κοινωνικών υπηρεσιών, το παιδί πρέπει να μεταβεί σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας που του παρέχουν την απαραίτητη προστασία και το βοηθούν σε όλη τη διαδικασία θεραπείας του τραύματος. Στο κομμάτι αυτό, σημαντικό έργο πραγματοποιεί o Πρότυπος Ξενώνας Θεραπείας και Αποκατάστασης για Κακοποιημένα και Παραμελημένα Παιδιά που ιδρύθηκε από το ΕΛΙΖΑ και τα Παιδικά Χωριά SOS Ελλάδος το 2009 και από το 2016 η λειτουργία του βρίσκεται στην αποκλειστική ευθύνη των Παιδικών Χωριών SOS Ελλάδος.
Αυτό που παίζει βασικό ρόλο στη θεραπεία τους είναι πόσο γρήγορα γίνεται η αποκάλυψη της κατάστασης που βιώνουν. «Αυτό που πολύ συχνά λέμε είναι πως όσο πιο σύντομα αποκαλυφθεί το περιστατικό, τόσο το καλύτερο για τη θεραπεία του παιδιού. Καταλυτικό ρόλο παίζει η αντίδραση του γονέα στην αποκάλυψη και για το λόγο αυτό, οι γονείς θα πρέπει να παραμείνουν ψύχραιμοι και έτοιμοι να ακούσουν και εν τέλει να βοηθήσουν τα παιδιά. Το μήνυμα που θα πρέπει όλοι να θυμόμαστε είναι πως τα παιδιά μπορούν να ξεπεράσουν το τραυματικό γεγονός, αρκεί να βρουν την κατάλληλη συμβουλευτική και πρωτίστως όταν τα πιστεύει και τα υποστηρίζει ένας στοργικός και τρυφερός ενήλικας», λέει η κ. Στάθη.
Και επισημαίνει ότι: «ένα συνονθύλευμα συναισθημάτων κατακλύζει την ψυχή των παιδιών που βιώνουν οποιασδήποτε μορφής κακοποίηση ή παραμέληση. Φόβος, τύψεις, ενοχές, προδοσία, ντροπή γίνονται η καθημερινότητά τους. Κυρίως όμως, χάνουν την εμπιστοσύνη τους. Εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, στην οικογένειά τους, σε όλους τους ανθρώπους που τα περιβάλλουν. Εδώ κρύβεται και το μεγάλο στοίχημα όλων όσων εμπλέκονται στην προστασία τους. Οι ειδικοί, αλλά και μέλη της οικογένειας και του σχολείου θα πρέπει να βοηθήσουν τα παιδιά αυτά ώστε αφενός να ακουστεί η αλήθεια τους και αφετέρου να θεραπευθούν και να ανακτήσουν την παιδικότητα και την εμπιστοσύνη τους στον κόσμο».
Το ΕΛΙΖΑ είναι μια ελληνική εξειδικευμένη Μη Κυβερνητική Οργάνωση που ιδρύθηκε το 2008 και ασχολείται με την προστασία και προαγωγή των δικαιωμάτων των παιδιών που έχουν υποστεί ή κινδυνεύουν να υποστούν κακοποίηση ή παραμέληση, και η μόνη που δίνει έμφαση στην προσχολική ηλικία.
Το 2016 ξεκίνησε την πρώτη Πανελλαδική Εκστρατεία κατά της Κακοποίησης Ανηλίκων που περιλαμβάνει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση Εθνικών Προγραμμάτων. Μέσα από την αυτήν την εκστρατεία έχουν ήδη εκπαιδευτεί 1.000 δάσκαλοι και 2.000 γονείς, 1.450 ιατροί και νοσηλευτές σε όλη την Ελλάδα που καλούνται να διαχειριστούν περιστατικά με υποψία κακοποίησης, 330 Αστυνομικοί και 2.600 παιδιά σχετικά με το πώς να προστατεύουν τον εαυτό τους από τη σεξουαλική κακοποίηση.
Σημαντικό βήμα αποτελεί η εγκαινίαση την επόμενη εβδομάδα της «Μονάδας Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών – Σόφη Βαρβιτσιώτη», της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ, που είναι το πρώτο Παιδιατρικό Νοσοκομειακό Κέντρο Αντιμετώπισης της Κακοποίησης στην Ελλάδα με έδρα το Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού.
